Mijn God gelooft niet dat hij bestaat – terugblik remonstrantse beraadsdag
Geschreven door Tom Mikkers
In Frankrijk schuift Marc-Alain Ouaknin aan in talkshows, schrijft boeken en brengt godsdienst op een spraakmakende wijze over het voetlicht. Vandaag was hij onze gast tijdens de Remonstrantse Beraadsdag over goeroes en gidsen. Marc-Alain Ouaknin is rabbijn, filosoof, psychotherapeut en kinderboekenschrijver. Remonstrants predikant Christiane Berkvens-Stevelink schreef in aanloop naar de beraadsdag een boek over ‘haar joodse gids van deze tijd’.
Zij was dan ook degene die Ouaknin introduceerde in Vrijburg in Amsterdam waar meer dan tweehonderd remonstranten en remonstrantsgezinden bij elkaar kwamen om zich te beraden op het thema ‘gidsen en goeroes’. Geloof mag dan – volgens de remonstrantse pay-off – bij jou beginnen. Dan is het nog altijd de vraag door wie jij je laat inspireren.
Ondogmatisch, humoristisch en erudiet is de Frans - joodse rabbijn Marc - Alain Ouaknin. En nog grotendeels onbekend in Nederland. Maak nu kennis met deze 'free spirit' in dit nieuwe boek van Christiane Berkvens - Stevelinck.
bestel voor € 13.95Je moet een tekst strelen
Foto: Albert Klok
Na de opening door de jongeren van de Remonstrantse jongerengemeente met een verhaal over de veelkleurigheid van God; een groot applaus voor remonstrants voorzitter Cees de Monchy die recent een koninklijke onderscheiding ontving, onder meer vanwege zijn inzet voor de Remonstranten, was het de beurt aan de Franse rabbijn. ‘Mijn God gelooft niet dat hij bestaat’ had zijn bijdrage aan de Remonstrantse campagne kunnen zijn, volgens Christiane in haar introductie. Ouaknin pleitte voor het lezen en herlezen van religieuze teksten.
Vernieuwing is een spirituele opdracht. Als een boek niet gescheurd is of voorzien van aantekeningen dan heb je het boek niet gelezen, stelde Ouaknin. Zijn inleiding – of conference zoals de Fransen zeggen – cirkelde rond de “vrijlating van God”. Eigenlijk is de Bijbel of elk ander heilig boek een gevangenis van God en je houdt God blijvend gevangen als je je niet waagt aan interpretatie. Voorzien van boventiteling ging Ouaknin van start met zijn lezing die van begin tot eind was afgestemd op een publiek voor wie een lezing in het Frans geen alledaagse opdracht is. Maar ook Ouaknin liet zich niet door zijn vooraf ingediende tekst gevangen zetten.
Het vrije woord
Geholpen door de instant verstaling van remonstrantse predikanten die het Frans vloeiend beheersen, Joost Röselaers en Christiane, waagde Ouaknin het erop. Hij vertelde los van de tekst grappen, droeg af en toe ook de Nederlandse boventiteling voor en illustreerde zo door zijn eigen optreden waar het hem om te doen is: het vrije woord. Je niet laten beperken door een vooraf gegeven tekst, zelfs niet wanneer deze voorzien is het van het predicaat ‘heilig’. Je moet een tekst strelen, niet knijpen.
In het nagesprek onder leiding van predikant Koen Holzapffel met islamologe Nora Asrami, hoogleraar theologie Marcel Poorthuis en predikant Joost Röselaers ging het vooral om de vraag hoe je je dan staande kunt houden in onze huidige context. Een context waar enerzijds fundamentalisme een aantrekkelijke optie is voor veel gelovigen en anderzijds seculiere mensen nauwelijks nog weet hebben van religieuze taal. Wat moet je eigenlijk met al dat geweld in de Bijbel? Ouaknin wond er geen doekjes om. “Je moet de tekst blijven interpreteren totdat je al het geweld als boodschap aan onze tijd er uit hebt gelezen.”
Meer dan een lezing
De kaars wordt aangestoken tijdens de workshop Mindfulness door Joep de Valk
De jaarlijkse remonstrantse beraadsdag is meer dan een lezing. In het middagprogramma was er een keur aan workshops waarin je door kon praten over onderwerpen die allemaal op de een of andere manier verband hielden met het thema ‘gidsen en goeroes’. Je verdiepen in de betekenis van Jezus, kennismaken met mindfulness of een inkijkje in de wereld van het microkrediet, hoorden tot de mogelijkheden.
Bij de laatste workshop schoof ik aan. Hann Verheijen, directeur van Oikocredit Nederland vertelde over het werk van dit van oorsprong kerkelijke vermogensfonds dat ondernemerschap in ontwikkelingslanden mogelijk maakt. En net als de Remonstranten schuwt Oikocredit de marketing niet. Op dit moment voert Oikocredit campagne om de naamsbekendheid te verbeteren en nieuwe mensen aan zich te binden.
Vluchtelingen en gedichten
Ook pikte ik nog wat mee van de workshop over kerken en vluchtelingen. Dit gesprek was een verademing. Geen verhitte stellingnames maar een rustige uitwisseling van initiatieven hoe kerken zich inzetten om vluchtelingen hier te ontvangen: met maaltijden, met taalles en met goede wifi, zodat ze een bericht kunnen sturen aan het thuisfront.
Drominee Rik Zutphen sloot de dag af met een poetry performance die hij had voorbereid met deelnemers aan de dag in twee afzonderlijke workshops. Met ‘God, geest, gids, goeroe’ als recitatief van de mensen in de zaal droegen beraadsdaggangers gedichten voor die ze zelf hadden geschreven. En met deze dichterlijke aubade aan het vrije woord waren we eigenlijk weer terug bij de reden om dit thema ooit te agenderen: geloof begint bij jou, maar daar hoeft het niet bij te blijven.
Over Tom Mikkers
