Waar leidt jouw verlangen je naartoe? #advent

Een tijdje geleden stond er in Trouw een uitgebreid interview met Anna Enquist, auteur, psychoanalytica, pianist, dichter. Zij vraagt zich af: “Hoe komt het dat onze cultuur de diepte zo drastisch afwijst?” Als voorbeeld noemt ze het TV-programma Maestro. U hebt het misschien wel eens gezien: een aantal bekende Nederlanders mag een orkest dirigeren. Elke week krijgen ze les en moeten ze laten zien dat ze vooruitgang boeken.

Anna Enquist heeft er moeite mee dat het op deze manier lijkt alsof het vak van dirigeren heel eenvoudig is. Alsof er geen jaren van studie en ervaring aan vooraf gaan, wil je als dirigent een orkest goed door een muziekstuk heen kunnen loodsen. Ze vraagt zich af of een dergelijk programma ook opgezet kan worden rondom een hartoperatie. Immers, een chirurg en een dirigent zullen elkaar niet veel ontlopen als je kijkt naar studiejaren, assistentschappen, specialisatie. Maar een stel bekende Nederlanders in een operatiekamer, dat zal iedereen waarschijnlijk veel te ver gaan.

Mooi oppervlak

Het publiek wordt door zo’n programma verleid om naar een mooi oppervlak te kijken: een met overgave zwaaiende dirigent. Wat er aan diepgang schuilgaat achter dat mooie plaatje, verdwijnt op deze manier helemaal. Tot zover Enquist.

Zo gaat het met veel zaken in onze cultuur. Alles gaat sneller en kan daardoor makkelijk afglijden naar oppervlakkigheid. Alles moet er mooi uitzien, moet het goed doen anders gooien we het weg, en je moet het meteen kunnen anders ga je gewoon iets anders doen. Keuze genoeg.

Verstilling?

Natuurlijk kun je dit soort tendensen niet in zijn algemeenheid benoemen, want er zijn (gelukkig) altijd uitzonderingen. Maar herkenbaar is het wel. Zijn er nog kinderen die zich wel eens vervelen? Of ligt er dan meteen een mobieltje of tablet voor het grijpen? Zijn er nog volwassenen die zich wel eens vervelen? Die tien minuten rustig op de bank kunnen zitten zonder iets te doen? Die zich uren kunnen verdiepen in een boek, in muziek, in poëzie, de wereld om zich heen vergetend – en dan niet alleen in een vakantie? Is er nog ruimte voor de stilte, de verstilling, voor even stil staan?

Een periode als Advent kan je helpen om aan deze verstilling vorm te geven. Want juist als het je lukt om de neiging te weerstaan nog even je mobiel te checken op mailtjes, de TV aan te zetten of een spelletje te doen op je tablet, kan er iets gebeuren. Je merkt aan jezelf wat er in je leeft. Misschien is het onrust, of zorgen, of angsten of frustraties. Misschien ook dankbaarheid of blijheid, of aanvaarding.

Werkelijke voldoening

Maar wat er ook leeft, misschien merk je ook dat daaronder een stroom is van een gevoel dat groter is dan wijzelf. Er is een kracht in ieder mens merkbaar die jou voortdrijft, afremt, tegenhoudt, in verwarring brengt, open maakt. Het is dat wat je wilt verwezenlijken, het is het tasten naar wat werkelijk voldoening geeft, wat je een besef geeft van ‘dit is mijn bestemming’. Die kracht noemen we ‘verlangen’.

Het is deze kracht die diepgang geeft aan alles wat je doet. Je verlangen geeft je richting, bepaalt welke keuzes je maakt, wat je belangrijk vindt en wat niet, waar je aandacht voor hebt en tijd voor maakt.

Diepgang ervaren

Aandacht vragen voor ieder verlangen, is een belangrijke taak van de kerk in de huidige maatschappij. Het kan mensen helpen om weer meer diepgang te ervaren. Want we weten allemaal wel dat het leven niet zo oppervlakkig is als het soms lijkt of als we soms zouden willen. Een adventsperiode kan voor ieder mens, kerkelijk of niet, een extra stimulans zijn om eens door te dringen in hoe ieders persoonlijk verlangen eruit ziet.

Dat verlangen leidt ons uiteindelijk naar kerst, waar we de geboorte van het Licht en het Leven in de wereld vieren. Waar we kunnen horen dat de geboorte van God op aarde de bron én de vervulling is van ons verlangen. Maar zover is het nog niet. We zitten nog in de advent. Eerst tijd en ruimte maken voor het doorvoelen van dat verlangen. Herken je dat? Heb jij dat ook? Waar leidt jouw verlangen je naartoe?