Vogels

Het heeft ook voordelen om zo af en toe licht (zo je wilt: slecht) te slapen. 
Rond de ochtendschemer om een uur of vier-half vijf- ben ik vaak wakker. Ze fluiten me gewoon wakker: de merels, de vinkjes, en alles wat tjilpt roept en piept of timmert.
Het grote vogel-ochtend-koor heeft weer uitvoering. Bij voorkeur in de meimaand. Elke ochtend nieuw. Soms vind ik het gewoon jammer om te merken dat ik er doorheen geslapen ben, want ik word er helemaal blij van. 
Wat een klein beetje lucht langs een paar piepkleine stembandjes, verpakt in een vederlicht lijfje voorzien van een snaveltje, pootjes en vleugeltjes, voor elkaar krijgt!!

Vogels – ze zijn eigenlijk te wonderlijk voor woorden. Hoe ze zingen, hoever ze kunnen vliegen, hun vrijheid om te vliegen waar ze willen (‘alleen vogels vliegen tussen Oost- en West berlijn’ – zo zong Harry Jekkers met het Klein Orkest) Het mysterie van hun oriëntatie-vermogen: hoe weet een postduif de weg naar huis? En een trekvogel waar zij gaat broeden?
En al die verschillende soorten!! Op de grond, in de lucht, op het water. Overdag en ’s nachts, Groot, klein, kleurig, grijzig, gedonst, gepluimd, gekroond, gekuifd. Allemaal vogels. Krijsend, piepend, kraaiend, jodelend en zingend!

Heilige geest als vogel
Het is niet voor niets dat de Heilige Geest als een vogel wordt voorgesteld. Alle vier de evangelisten vertellen dat, toen Jezus gedoopt werd door Johannes, de Heilige Geest in de vorm van een duif op hem neerdaalde. Jezus’ roeping – Jezus’ inspiratie wordt in het verhaal verbeeld door een vogel. Dezelfde die aan Noach in het Eerste testament komt berichten dat de aarde na de allesverwoestende zondvloed weer leefbaar is. Sindsdien is zij het symbool voor vrede en heelheid.
Hoe ‘de Heilige Geest’ eruit ziet weet niemand. Daar gaat het ook niet om.
Het concept – het idee ‘heilige geest’ probeert iets te verwoorden van wat van het goddelijke kunnen ervaren. Wat ze aan inspiratie vanuit hun geloof ervaren, hoe ze op goede gedachten gebracht worden, hoe je op wonderlijke wijze toch troost ervaart en hoe je geraakt kunt worden door iets nieuws/anders. De Geest: zij vliegt vrij als een vogel, die drijft op de wind, zij landt waar ze landen wil en zij doet het hart zingen. Dat ze ‘werkt’ kun je zien en voelen in liefde inspiratie enthousiasme en scheppingsdrift van iedereen die zich maker noemt (inclusief de grote Maker)

Jezus
Jezus leefde in die geest. Voelde zich vrij om zich tussen al Gods mensenkinderen te bewegen. Het boeide hem niet of ze wel fatsoenlijk of recht in de leer of ritueel rein of sociaal acceptabel waren. Zijn drijfveer was zijn grote verbondenheid met Gods liefde voor alle mensen. Zijn verlangen was (met de profeten uit het Eerste testament mee) dat alle mensen tot hun recht mochten komen. En die geest van verbondenheid en betrokkenheid wilde hij in mensen wekken.

Het bracht hem behoorlijk in de problemen. Men vond hem een onruststoker. Het is tot een bizar proces gekomen dat leidde tot een wrede marteldood. 
Maar één ding: zijn lichaam heeft men uit de weg kunnen ruimen, maar niet de geest die hem bezielde. Zijn leerling zagen op een Godgegeven moment in dat zíj het waren die in deze geest verder moesten gaan, toen zíj opstonden, hun bovenkamer verlieten en naar buiten gingen om Jezus’ levensverhaal en alles wat hij had voorgeleefd dóór te geven in woorden en daden: een taal van menselijkheid, die iedereen verstaat.

Zo krachtig was de impact van dit inzicht dat Lucas het vijftig jaar na dato opschreef aan het begin van zijn boek Handelingen. Handelingen is het bijbelboek dat beschrijft hoe de Jezusbeweging zich verder ontwikkelde. Mieke las het zojuist aan u voor.
Wat Lucas beschrijft is niet zozeer een historisch verslag van wat er gebeurd is, maar een verhaal in beelden en citaten. Deze verwijzen naar het Eerste Testament in de bijbel. Geen geestesvogel dit keer. Wel ‘vuur’ en ‘wind’! Het ruisen van de wind herinnert aan hoe God in een suizende stilte aan Elia voorbijtrok, het vuur lijkt wel op het vuur bij de berg Sinai, toen het volk Israël daar Gods levensrichtlijnen (Torah) ontving. Om maar aan te geven dat we hier te maken hebben met de geest van een oud bekend verlangen naar de tijd dat alle lijden over is en de er vrede en bevrijding zal zijn voor alles wat leeft.
Er zijn niet genoeg beelden voorhanden om te beschrijven in welke gestalte de bezieling steeds weer mensen raakt en meeneemt naar iets nieuws. Naar de toekomst. Vóór uit. Naar buiten. Naar beter en heler.

Kerk
Hier in de kerk –en in de kerken wereldwijd- houden we die geest wakker en in ere, we maken er graag ruimte voor en laten ons er graag door inspireren. Willen er open voor zijn: je weet nooit waardoor je verrast wordt. Willen we dóór in de geest van God, de profeten, Jezus en al die bezielde mensen die ons hart beroeren, ons verontrusten als we dreigen in te dommelen, ons aanzetten om ons uit te spreken voor Gods zaak in de wereld.. 

Vogelhuis
Eigenlijk zou de kerk net zoiets moeten zijn als een enorm vogelhuis: vogels van alle pluimage welkom, vrij om naar binnen te vliegen, voldaan weer naar buiten vliegen, je te buigen over het mysterie van je oriëntatie, en om er heerlijk je snaveltje open te sperren en voluit te zingen zoals je gebekt bent. 
Nou ja, een rond gat en een zitstokje is leuk voor wie kan vliegen. Maar we zijn geen vogels, ook al kennen wij onze bevlogen momenten, we kunnen niet vliegen, maar wel ‘vleugels krijgen’.
Maar we kunnen wel zingen: en hoe, en we kunnen hout en metaal laten zingen. 
Kijk maar daarboven! We bouwden een enorme kast in de kerk en in die kast zit wind en er zitten kleine en grote tongen in. Trouwens: een blokfluit werkt net zo. Het lijkt wel een groot vogelochtendkoor daarboven. Aangevuurd door onze organist en fluitiste komen hun stemmen tot klinken…

Zielswerk
Wij mensen zijn –in vergelijking met de vogels- zwaar en aard gebonden, maar het weerhoudt ons niet van bevlogen momenten en enthousiasme en boven onszelf uitstijgen. (Buiten twee haakjes: Over bevlogenheid gesproken: Als je Jaap de afgelopen weken had zien rondlopen in de kerk en al die maanden daarvoor toen hij bezig was om tot de keuze van dit orgel te komen! Eén bonk bevlogenheid)
Waar jouw inspiratie heen gaat – het kan van alles zijn – de Geest bedient zich van net zo veel stemmen en net zoveel bonte verscheidenheid als er klinkt kunnen in het grote vogelochtendkoor. Laat het je vooral niet tegenhouden om je eigen toon te vinden en je eigen wijsje te zingen.
En hoe we elkaar dan weer vinden? Zingend – net als de vogels. Begeleid én meegenomen door de klanken van dit prachtige, nieuwe zielsberoerende orgel.
Wij zingen niet zomaar liedjes hier, netzomin als wij zomaar wat gebedjes zeggen of preekjes houden voor wat oude mensen die nu eenmaal naar de kerk gaan. Hier in dit grote mensen-vogelhuis maken we werk van de ziel: van ons diepste binnenste én van datgene wat ons met elkaar verbindt als mensen. We proberen omzichtige woorden te vinden voor wat eigenlijk niet goed gezegd kan worden, we willen hier zijn om zorgen en vreugde te delen met elkaar. We vermoeden God bóven en in ons, Jezus als een door zijn geest bevlogen mensenkind en boven al onze verscheidenheid zweeft de liefde.
Als je straks naar buiten gaat, kijk dan nog eens naar de gevelsteen: eenheid in het nodige, vrijheid in het onzekere, en met hoofdletters: IN ALLES DE LIEFDE.
Amen

ds. A.L. Wieringa

Uit de dienst van Pinksteren waarin ook het nieuwe orgel in gebruik genomen werd, zondag 28 mei 2023.