Dienst vanuit Den Haag, 3 mei 2020

Orde van dienst voor zondag 3 mei 2020 in de remonstrantse kerk te Den Haag

Voorganger: ds Reinhold Philipp

m.m.v.
Hans Jacobi (orgel),
Frederiek Muller (zang),
Madzy van der Kooij (lector),
Ingrid de Bonth (welkom), |
Peter Thiadens (luiden van de klok)

Luiden van de klok

Welkom

Gedicht
Toon Tellegen in: Glas tussen ons, 2018

Zover
Het is zover,
ik blijf staan, nu gebeurt het, nu is het zover –
wat zal ik doen?
berusten? om hulp roepen? wild om mij heen slaan
in de hoop iets te raken?
ik kijk om mij heen

en zie – voor de zoveelste keer –
dat het nog niet zover is,
de lucht is blauw, er ligt rijp op de takken van de bomen,
de zon komt op, een merel zingt,
februari,
ik weet het weer –
het is nooit zover.

Bemoediging en groet

We hebben het licht van de paaskaars ontstoken.
Het licht van deze kaars is symbool voor het licht dat de duisternis overwint.
De duisternis heeft het niet in haar macht gekregen.

Wijden we deze dienst aan de Eeuwige,
die ondoorgronde liefde is, de grond van ons bestaan,
die ons de weg van vrijheid en gerechtigheid wijst
en ons wenkt naar een toekomst van vrede.

Vrede van deze God voor u en voor heel de wereld nu en altijd!

Amen

Gebed

Tot U, Heer, is ons hart gericht.
Hier zijn wij, open voor Uw licht.
Gij geeft ons kracht tot stilte en strijd.

Kom tot ons, Eeuwige, in de tijd!

Amen

Aansteken kaars voor de slachtoffers van de oorlog

Morgen, 4 mei, zijn we gezamenlijk twee minuten stil.
We zijn het in deze gemeente gewoon om de overledenen te gedenken
met het noemen van hun naam en het aansteken van een kaars.
Vandaag steken we een kaars aan voor de slachtoffers van oorlogsgeweld,
voor allen die wij in de stilte van ons hart willen gedenken.

Muziek
‘When I am laid in earth’ van Henry Purcell,
gezongen door Frederiek Muller, begeleid door Hans Jacobi

When I am laid, am laid in earth,
May my wrongs create
No trouble, no trouble in thy breast.
Remember me, remember me, but ah! forget my fate.

Overdenking over Stilte en strijd

Gij geeft ons kracht tot stilte en strijd.
Velen malen werd dit gebed tijdens de oorlog
en in de jaren na de bevrijding in remonstrantse kerken gezongen
en hebben deze woorden veel mensen in moeilijke tijden
bemoedigd en getroost. Tot de dag van vandaag.

Kracht tot stilte. Kracht tot strijd.
Morgen zullen we in stilte
de slachtoffers van oorlog gedenken
en op 5 mei vieren we 75 jaar bevrijding.

Beide dagen zullen voor velen van ons anders zijn dan in voorgaande jaren.
Op 4 mei staat er op de Dam geen grote groep mensen
bij de kranslegging en de twee minuten stilte
en is er geen publiek aanwezig
als op de Waalsdorpervlakte de klok luidt.

We gedenken nog meer dan anders ieder voor zich
en toch zijn we in die stilte met elkaar verbonden.
Dit jaar zullen geen grote bevrijdingsfestivals plaatsvinden,
terwijl 75 jaar bevrijding extra feestelijk zou worden gevierd.
We vieren bevrijding van onderdrukking, van de vijand.

Sommige regeringsleiders zeiden weken geleden
in hun toespraak aan het volk: we zijn in oorlog,
niet met een land, niet met een menselijke vijand,
maar met een virus
dat ons land en de hele wereld in zijn greep houdt.
Graag willen we de strijd tegen deze vijand aangaan.
Maar soms is het beste wat we kunnen doen: niets doen.

Vaak worden we door teksten uit de Bijbel opgeroepen
om te strijden b.v. tegen armoede, onrecht en onderdrukking,
maar soms worden we ook opgeroepen tot afwachten, tot stilte.

Schriftlezing uit Bijbel in gewone taal: Mattheüs 13:24-30 Zaad van koren en onkruid groeit samen op

Jezus gaf nog een voorbeeld aan de mensen. Hij zei: ‘Gods nieuwe wereld lijkt op een boer die goed zaad strooit op zijn land. ’s Nachts, als iedereen slaapt, komt de vijand van de boer. De vijand zaait onkruid tussen het koren en gaat dan weer weg. Het koren komt op en groeit. Maar tegelijk komt ook het onkruid op. De knechten van de boer gaan naar hem toe. Ze zeggen: ‘U hebt toch goed zaad op het land gestrooid? Waar komt al dat onkruid dan vandaan?’ De boer zegt: ‘Dat heeft een vijand gedaan.’ De knechten vragen: ‘Wilt u dat we het onkruid weghalen?’ Maar de boer zegt: ‘Nee, want als je het onkruid weghaalt, dan trek je ook het koren uit de grond. Laat het koren en het onkruid maar allebei groeien tot de tijd van de oogst. Dan laat ik mijn mannen eerst het onkruid van het land halen. Dat moeten ze bij elkaar binden en in brand steken. Daarna kunnen ze het koren naar mijn schuur brengen.’’

De knechten van de boer in de gelijkenis van Jezus
willen het onkruid zo vlug mogelijk verwijderen.
Klinkt dat herkenbaar?
We zijn het gewend om een probleem onmiddellijk op te lossen.
We willen zo snel mogelijk oogsten,
resultaat zien van onze inspanningen.
Zijn we niet vaak te ongeduldig?
De toekomst is altijd ongewis.
Eigenlijk wisten we nooit
of de plannen die we hadden
doorgang zouden kunnen vinden.

We worden onverwacht geconfronteerd met onkruid,
met ziekte, afscheid, conflict, ontslag.
Maar we zouden gek worden als we continue bang zouden zijn.
Het onverwachte vereist geduld.

Velen dachten weken geleden, aan het begin van de crisis,
dat we met een beetje geduld
snel weer terug zouden keren naar het normale leven,
het leven zoals we het gewend waren.
Dat zal niet gebeuren, weten we nu.
Het oude normaal is vervangen door ‘het nieuwe normaal’,
de anderhalvemetersamenleving.

Het nieuwe normaal van premier Rutte
heeft nieuwe regels waar we ons aan moeten houden:
Blijf thuis! Was je handen! Houd afstand!

Jezus sprak in zijn tijd ook over een nieuwe wereld.
Het nieuwe normaal van Jezus, Gods nieuwe wereld
wordt gekenmerkt door de oproep tot liefde:
Heb lief God, jezelf en de naaste!
Als we dat doen, God liefhebben en de naaste als onszelf,
komen we vanzelf uit bij het nieuwe normaal van God.

‘Als je het onkruid weghaalt, dan trek je ook koren uit de grond.’
De knechten van de boer denken te weten
wat van het opkomende groen op het veld graan en wat onkruid is.
Ik herinner me nog heel goed
dat ik als kleine jongen een keer met mijn vader, akkerbouwer van beroep,
langs een korenveld liep.
Ik vond de blauwe bloemen die tussen het koren bloeiden heel mooi.
‘Kijk, mooie bloemen!’, riep ik enthousiast.
‘Dat is onkruid.’, zei mijn vader, en ik begreep het niet.

Er bestaat het gevaar, zegt Jezus,
dat jullie ook veel goede planten uitrukken.
Kan een mooie bloem onkruid, iets slechts zijn?
In de beeldspraak van Jezus zijn de mensen het zaad.
Maar wie zal goed koren en onkruid kunnen onderscheiden
als het om mensen gaat?

We zijn vaak gauw geneigd om andere mensen keurig in hokjes in te delen.
Wie is goed? Wie is slecht?
Heeft niet ieder van ons beide in zich?
Goed en kwaad zijn soms heel moeilijk van elkaar te onderscheiden.
Soms moet een zekere tijd verstrijken
voordat wij het goede van het kwade kunnen onderscheiden.
Soms blijkt pas achteraf of iets goed of slecht was.
Is het aan ons om te oordelen?

Als Wet- en Schriftgeleerden een vrouw bij Jezus brengen
die volgens van de Wet van Mozes voor haar misstap
door steniging gedood moet worden,
stelt Jezus de schuldvraag en de straf niet ter discussie.
Hij stelt de vraag: is het aan mij, aan ons om over anderen te oordelen?
Mogen wij op de rechterstoel gaan zitten
terwijl wij net zo goed de aangeklaagde zouden kunnen zijn?
Niemand is alleen goed of slecht.
Wie van jullie nooit een tweede kans nodig heeft gehad,
Mag als eerste een steen gooien.
In Gods nieuwe wereld mogen koren en onkruid,
mag goed en kwaad, naast elkaar bestaan.

De Duitse theoloog Dietrich Bonhoeffer schrijft in zijn Geloofsbelijdenis:

Ik geloof dat God uit alles, ook uit het slechtste,
iets goeds kan en wil laten ontstaan.

Ik geloof dat ook onze fouten en vergissingen zin hebben
en dat het voor God niet moeilijker is deze te gebruiken
dan de daden waarvan wij denken dat ze goed zijn.

Wees geduldig, zegt Jezus. Het oordeel is niet aan ons.
Wat zal ik doen?, is de vraag die in het gedicht van Toon Tellegen gesteld wordt.
Om hulp roepen?
Wild om mij heen slaan in de hoop iets te raken?
Of berusten?

Ik kijk om mij heen en zie – voor de zoveelste keer –
dat het nog niet zover is,
de lucht is blauw, de zon komt op, een merel zingt.
Verreweg het meeste wat zich in de wereld om ons heen afspeelt,
ligt buiten onze macht.
We hebben er bitter weinig invloed op.
Daarmee zijn die gebeurtenissen op zichzelf niet goed of slecht.
Ze gebeuren gewoon.
Het is verspilde energie om ons er druk over te maken.
Waar we wel macht over hebben,
waar we wel iets aan kunnen doen,
is hoe we zelf met deze gebeurtenissen omgaan,
hoe wij erop reageren.

Verzet en overgave heet een verzameling van brieven en aantekeningen die Bonhoeffer in de gevangenis schreef.
In verzet komen en loslaten.
Hij schrijft er aan het eind van zijn leven nog over met de woorden:
‘Verzet en overgave, zij horen bij elkaar.’
Ook stilte en strijd horen bij elkaar.
Ze kunnen niet zonder elkaar.
Ze houden elkaar in balans.
En we hebben er kracht voor nodig.

God,

verleen ons de kalmte om de dingen te aanvaarden
die niet veranderd kunnen worden,
de moed om de dingen te veranderen
die veranderd moeten worden,
en de wijsheid om het ene van het andere te onderscheiden.

Dit gebed om kalmte, de Serenity Prayer,
schreef de Amerikaanse theoloog en predikant Reinhold Niebuhr
in de jaren dertig van de vorige eeuw.
Sindsdien hebben deze woorden over de hele wereld
een bijzondere betekenis gekregen
voor hen die in woelige en onzekere tijden
op zoek zijn naar balans, naar innerlijke vrede.
Is er ooit een tijd geweest
waar er geen behoefte was
aan kalmte, moed en wijsheid?

Als ons hart tot God gericht is
en wij open staan voor zijn licht en haar liefde,
ontvangen we kracht tot stilte en strijd.

Amen

Orgelspel 
‘Wer nur den lieben Gott lässt walten’ BWV 691 van Johann Sebastian Bach,
gespeeld  Hans Jacobi

Voorbeden

God van tijd en eeuwigheid,
we hebben zeeën van tijd
en toch lijkt het vaak alsof de tijd voorbijvliegt.

U nodigt ons uit
om tijd te nemen voor U en voor onszelf,
om stil te zijn,
om stil te staan
bij wat ons toevalt en geschonken wordt.

Vaak lijken dingen heel gewoon:
De zon die schijnt, vogels die fluiten, bomen en bloemen die bloeien …
We willen U danken voor alles wat goed is en mooi.

U hebt ons aan elkaar gegeven
om elkaar te steunen en te dragen, elkaar te bemoedigen en te troosten.

Geef dat wij in deze onzekere tijden niet vergeten
hoeveel wij voor elkaar kunnen betekenen
met een lieve kaart, een telefoontje of een e-mail,
met zwaaien vanuit een veilige afstand, op straat of in de tuin.

We zijn dankbaar.
Maar we voelen ook onze kwetsbaarheid.
De onzekerheid maakt ons bang.

Wij brengen voor U
wie kwetsbaar is, wie bang is om ziek te worden, om iemand te verliezen.

Wij brengen voor U
wie ziek zijn, vechten voor hun leven.

Wij brengen voor U
wie in de zorg werken en alles geven wat zij hebben om mensen bij te staan.

Wij brengen voor U
wie getroffen zijn door de maatregelen tegen de ziekte,
onzeker over hun baan of hun bedrijf, bang voor de toekomst.

We zoeken U omdat we door U zijn gevonden.
Nieuwe kracht zoeken wij om in alle verwarring en onzekerheid
te blijven vertrouwen dat U ons niet loslaat.

Onze Vader

Verbonden met alle christenen wereldwijd,
bidden we met de woorden die Jezus ons geleerd heeft:

Onze Vader die in de hemel zijt,
Uw naam worde geheiligd,
Uw koninkrijk kome,
Uw wil geschiede
op aarde zoals in de hemel.
Geef ons het brood dat wij vandaag nodig hebben,
en vergeef ons onze schulden,
zoals ook wij onze schuldenaars vergeven.
En breng ons niet in beproeving,
maar red ons uit de greep van het kwaad.
Want van U is het koninkrijk en de kracht en de heerlijkheid
in eeuwigheid. Amen

Collecteaankondiging

De digitale collecte van deze week is voor de Stichting Colorful Chances.

Ruim tien jaar geleden maakte de doopsgezinde predikant Jolan Gaaikema een oriëntatiereis door Suriname, en hoorde welke problemen er waren bij verschillende bevolkingsgroepen. Vanuit haar vertrouwelijke positie als predikant, hoorde zij van de noden van gehandicapte kinderen, van kansarme vrouwen die niet in hun onderhoud kunnen voorzien en graag goed zouden willen leren naaien en over scholen waar te weinig lesmateriaal was en geen bibliotheekboeken.

Haar reis resulteerde in het oprichten van de Stichting Veelkleurige Kansen Suriname (St Colorful Chances). Deze richt zich op kinderen, jongeren, jongvolwassenen, mensen met een beperking, kansarme vrouwen, op kinderen met trauma’s en suïcidale jongeren. Oftewel op een breed scala van kinderen én volwassenen met grote problemen.

Projecten van deze stichting zijn o.a. een opvanghuis waar kinderen en volwassenen tijdelijk onderdak wordt geboden; ondersteuning van 40-60 schoolgaande kinderen; een bibliotheek in eigen huis; 13 scholen voorzien van kinderboeken; het organiseren van diverse lessen (bijvoorbeeld naailessen) voor jongeren en volwassenen.

Muziek 
‘Wie zich door God alleen laat leiden’. Lied 905 uit Liedboek, Zingen en bidden in huis en kerk
Frederiek Muller zingt begeleid door Hans Jacobi

Wie zich door God alleen laat leiden,
enkel van Hem zijn heil verwacht,
weet hem nabij, ook in de tijden
die dreigend zwart zijn als de nacht.

Want wie op God alleen vertrouwt
heeft nooit op zand zijn huis gebouwd
Wat is de winst als ik vol zorgen
mijn lot met ach en wee beklaag?

Vind ik er baat bij elke morgen
de dag te zien als nieuwe plaag?
Want ons verdriet en onze nood
worden door klagen maar vergroot.

Laat dan in stilte ook uw kracht zijn
en leef uw leven opgewekt.
Laat Gods genade u genoeg zijn,
die voor u uit zijn sporen trekt.
Hij is het zelf die ons voorziet;
wat ons ontbreekt ontgaat Hem niet

Zing maar en bid, en ga Gods wegen
doe wat uw hand vindt om te doen.
Weet dat de hemel zelf u zegent,
u brengt naar weiden fris en groen.
Wie zich op God alleen verlaat,
weet dat Hij altijd met ons gaat.

Zegen

In goede machten liefderijk geborgen verwachten wij getroost wat komen mag.
God is met ons des avonds en des morgens, is zeker met ons elke nieuwe dag.
(Dietrich Bonhoeffer, vertaling Jan Willem Schulte Nordholt, lied 511, couplet 7 uit Liedboek, Zingen en bidden in huis en kerk)

Vragen wij om Gods zegen in de hoop dat wij elkaar tot zegen mogen zijn:

De Eeuwige zij voor u om u de weg te wijzen.
De Eeuwige zij achter u om u in de rug te sterken.
De Eeuwige zij naast u als een goede vriend.
De Eeuwige zij om u heen als beschermende mantel.
De Eeuwige zij in u als liefde en vrede.

Amen

Orgelspel
‘Wer nur den lieben Gott lässt walten’. BWV 690 van Johann Sebastian Bach

Wilt u deze orde van dienst printen? Dat kan het beste via deze link!