Judas de held?

Bij mijn vrienden sta ik bekend om de rare (of interessante?) vragen die ik stel. Dit kan variëren van ‘wat eten we vandaag?’ tot ‘als de regen zou vallen, maar de regen is geen regen, wat zou dan de regen zijn?’. Kortom vrij willekeurige vragen. Mijn huisgenoten keken dan ook niet verbaasd op toen ik vroeg: ‘Jongens, wat is voor jullie een held?’ Deze vraag zat al een tijdje in mijn hoofd te malen toen Liesbeth Orthel mij vroeg om een stuk te schrijven over mijn held.

Held

Mijn huisgenoten dachten kort na en begonnen te praten over onbaatzuchtig zijn en goed doen voor anderen. Te gemakkelijk en het verwijst naar de o zo bekende superhelden als Superman, Captain American en Thor. Ik was niet tevreden en besloot het over een andere boeg te gooien: ‘Als het tegenovergestelde van een held een slechterik is, is dat dan een antiheld?’. We hadden niet meteen een antwoord. Natuurlijk pakten we – de ‘jeugd van tegenwoordig’ hè – meteen de mobiel erbij om het antwoord op Wikipedia te vinden.

Antiheld of schurk

Wikipedia zegt: ‘Een antiheld helpt of redt (net als een held) andere mensen, maar soms om de ‘verkeerde’ redenen’. Hij is eigenlijk uit op oppervlakkig plezier, is laf of egoïstisch. Helpen is mooi, maar er moet op de een of andere manier wel een voordeeltje inzitten. En daarin verschilt de antiheld weer van de schurk die fundamenteel slecht is. Persoonlijk vond ik het maar lastig. Wie bepaalt wie de held, antiheld of schurk is? Het ligt soms maar dicht bij elkaar.

Wie is wat

In films en series is het vaak makkelijk om de verschillende karakters te onderscheiden. Films laten niet alles zien van iemand. De kijker ziet wat hij denkt te zien en wordt vaak op het verkeerde been gezet. Dan blijkt het allemaal veel ingewikkelder in elkaar te zitten, met lastige karaktertrekken en verkeerde beslissingen. En dan ook weer meevallers, verrassingen. De hoofdpersoon maakt een ontwikkeling door. Maar de vraag of iemand ‘goed’ of ‘slecht’ is mag de kijker zelf beantwoorden. In stripverhalen is het ook vaak lekker duidelijk, bijv. Lambik uit ‘Suske en Wiske’ of Jansen en Janssen uit ‘Kuifje’.  En op tv zijn dat Basil uit ‘Fawlty Towers’, Homer Simpson en Robert de Niro in ‘Taxi Driver’.

Judas

Terwijl mijn huisgenoten verder discussiëren denk ik opeens aan de bijbel. Zijn daar ook antihelden te vinden? En verdraaid, misschien wel een van de bekendste voorbeelden: Judas. Veel mensen zien Judas als een slechterik, een verrader. Maar hoe slecht was hij nou daadwerkelijk? Hij heeft wel de informatie gegeven waardoor Jezus is opgepakt. Was het jaloezie, was het hebzucht, of gaf Judas veel om Jezus en had hij door dat hij misschien zijn kunnen op aarde voorbij ging?

Verraad

Persoonlijk dacht ik altijd dat Judas slecht was. Hoe kan je goed zijn als jouw acties leiden tot de dood van een ander? Voor de grap ben ik gaan zoeken op de termen ‘antiheld’ en ‘Judas’, en ik had meteen raak. Aangezien ik niet heel goed op de hoogte ben van bijbels nieuws, was ik verbaasd te lezen dat er in 2006 een vertaling is verschenen van de ‘Gospel of Judas’. Daarin staat dat Jezus zelf Judas de opdracht heeft gegeven om hem te verraden.

Angst

De gospel van Judas kwam pas uit in 2006, maar vergelijkbare gedachten klonken al eerder. In de rockopera ‘Jesus Christ Superstar’ smeekt Judas Jezus in het nummer ‘Heaven on your mind’  om naar hem te luisteren. Judas adoreert Jezus, maar hij is bang voor zijn veiligheid. Woorden van Jezus worden verdraaid, de mensen horen en geloven wat ze willen geloven. Wat als hij al die beloftes niet kan waarmaken? Is Judas hier nu echt een slechterik? Hij is niet fundamenteel slecht, hij zegt dit niet uit eigenbelang. Hij probeert zijn goede kameraad te beschermen tegen andere mensen.

Je eigen antwoord zoeken

Wij beoordelen de ander (te) gemakkelijk. Wij plakken een etiket – goed, slecht – zonder het hele plaatje te kennen. Wat is hier de waarheid? Dat kan voor iedereen anders zijn. Wel weten we dat we geïndoctrineerd worden door de manier waarop elk verhaal verteld wordt. Was Judas daadwerkelijk zo slecht als sommige mensen zeggen? Was Jezus zijn eigen moordenaar? En als dit alles waar blijkt te zijn, hoe onbaatzuchtig was Jezus dan? Heeft Judas de wereld niet juist een goede dienst bewezen? Wie is nu eigenlijk de held van het hele verhaal?

Allemaal vragen die door mijn hoofd zweven. Antwoorden krijg ik niet. Mijn huisgenoten zijn al lang aan de afwas begonnen. Dan nog maar een aflevering ‘Lucifer’ opzetten.