25 januari 2022

Ik ben die ik ben. Over haptonomie en christendom.

Geschreven door Kirsten Slettenaar

Afgelopen zomer heb ik mij drie maanden verdiept in het onderzoeken van raakvlakken tussen haptonomie en christendom. Uiteindelijk heb ik beide vakgebieden getypeerd als mogelijke invalshoeken in de zoektocht naar zingeving. Het heeft de titel gekregen ‘Zin zoeken met lichaam en ziel’. Graag licht ik hier in het kort toe wat mijn bevindingen zijn.

Haptonomie

Eén van de kernideeën van de haptonomie is dat je contact maakt met wat is. Niet met wat je wilt, niet met wat zou horen of moeten, niet met wat je geleerd hebt, niet met wat niet mag. Maar je maakt in eerste instantie contact met wat is. Wat dient zich aan? Wat voel je in je lichaam? En waar voel je dat? Wat voor gevoel is dat, hoe zou je er een woord aan kunnen geven? En vervolgens ga je het niet analyseren (niet bedenken waarom je je zo voelt, waar het vandaan komt, wie of wat het veroorzaakt heeft, hoe je het kunt oplossen), maar je stelt jezelf de vraag: ‘mag het er zijn?’

Mede door deze benadering leef ik zelf meer in het hier en nu. Ik doe het met wat zich aandient, met dat wat er is, met alles wat zich voordoet. Ik was gewend om overal eerst goed over na te denken. Maar nu combineer ik mijn denken met wat ik aan lichaamssignalen oppik, wat ik voel, met wat zich aandient. Door meer vanuit hoofd, lichaam én ziel aanwezig te zijn, ontstaat er ook een andere manier van omgaan met zingeving. Ik word me beter gewaar wat voor mij zinvol is. Ik ben meer mezelf. Het weten/voelen/ervaren van ‘dit is wie ik ben’ mag er steeds meer zijn.

Christelijke traditie

De haptonomische benadering reikt een basis aan door jezelf als geheel steeds meer te leren kennen en te leren voelen. De christelijke traditie daarentegen reikt een kader aan, met begrippen, rituelen en gebruiken. In geloofsgemeenschappen komen mensen bij elkaar, delen ze hun vragen en ervaringen met elkaar en vieren ze hun geloof samen. Woorden, bijbelverhalen en begrippen worden aangereikt om eigen gedachten en ervaringen te kunnen duiden. Door je levensverhaal te verbinden met dat van anderen (mensen om je heen, uit de traditie of uit bijbelverhalen) en met God, ontstaat er een kader. Je kunt jezelf spiegelen, kunt leren van anderen, inzichten en ervaringen opdoen die je helpen bij je zoektocht naar zin.

‘Ik ben die ik ben’

In het verhaal van Mozes komen de kern van de haptonomische en de religieuze benadering bij elkaar. Wanneer Mozes voor het brandende braambos staat, hoort hij een stem die zegt ‘Ik ben die ik ben’. Het is de Godsnaam die resoneert in Mozes’ innerlijk. Na een flinke zoektocht en innerlijke worstelingen vlamt hier op de bodem van zijn ziel een vuur op. Te midden daarvan klinkt de kern zoals die geldt in ieders bestaan: ‘ik ben die ik ben’. Een kern die je alleen kunt horen en voelen wanneer die stem er mag zijn. Wanneer alles wat er in je is, alles wat jij belichaamt, er mag zijn zoals het er is. Hierin valt de haptonomische benadering te herkennen.
Mozes kan vanuit deze kernervaring uitgroeien tot de leider van het volk Israël. Zo kan hij hen bevrijden uit alles wat hen vastzet en beknelt, opdat ook zij toe kunnen groeien naar het moment dat ze kunnen zeggen ‘ik ben die ik ben’. Hier valt de religieuze benadering te herkennen: geïnspireerd door een transcendente ervaring komt Mozes in zijn kracht te staan en kan hij anderen op zijn beurt inspireren. Anderen kunnen zich weer aan hem spiegelen. Zijn verhaal is in de loop van eeuwen een interpretatiekader gaan vormen voor velen.

Zin zoeken met lichaam en ziel

Het Mozesverhaal geeft als religieus verhaal een prachtig kader voor ieders eigen zoektocht naar zin. Het verhaal spiegelt vele kanten die de zoektocht naar zin kenmerken. Tegelijk zijn de basiselementen zoals de haptonomie die schetst, herkenbaar in dit verhaal. Want hoe meer jij er als mens mag zijn (hoe meer je kunt zeggen ‘ik ben die ik ben’), hoe meer je weet en voelt en ervaart wat er werkelijk toe doet in het leven.

 

Over Kirsten Slettenaar

Kirsten Slettenaar

Kirsten Slettenaar is predikant in remonstrantse gemeente Twente.

Gerelateerd