Lezing: het leven is pelgrimeren

Er zat altijd al een verlangen naar pelgrimage in Alleke Wieringa. Ze weet eigenlijk niet waar dit verlangen vandaan komt, Alleke is niet zo’n fanatieke wandelaar. Toen ze in 2011, na een vakantie in Zweden, in Trelleborg op de boot stond te wachten, viel haar oog op een informatiebord over het Olavspad. “Een pelgrimstocht in Noorwegen, die zou ik wel willen lopen!” Maar waarom zou een dominee een pelgrimstocht willen lopen, heeft die niet al genoeg levenservaring?

Noorwegen heeft meerdere pelgrimsroutes die allemaal eindigen bij de kathedraal van Trondheim, waar ooit de heilige koning Olav begraven lag. In de Middeleeuwen liepen gelovigen deze routes al als boetedoening of in de hoop genezing te vinden bij Olavs graf. Na de Reformatie, in de zestiende eeuw, waarbij Noorwegen overging op het Lutherse geloof, raakten de pelgrimsroutes in de vergetelheid.

Goed voor gemeenschapsgevoel en de lokale economie
Zo’n 25 jaar geleden wilde de Noorse overheid dat mensen meer gingen bewegen. De Lutherse kerk was op dat moment op zoek naar nieuwe spirituele vormen. Samen besloten zij de pelgrimsroutes nieuw leven in te blazen. Er werd onderzocht waar de routes vroeger lagen, ze werden opgeknapt en voorzien van bewegwijzering. Pelgrimscentra werden opgericht en aan mensen die in buurt van de route wonen, werd gevraagd of zij ruimte beschikbaar hadden waar pelgrims zouden kunnen overnachten. Vrijwilligers zorgen er nog altijd voor dat de paden van juni tot en met augustus bewegwijzerd en begaanbaar zijn. De terugkeer van het Olavspad heeft het gemeenschapsgevoel en de lokale economie gestimuleerd. Er lopen jaarlijks zo’n 1.000 mensen op de route tussen Oslo en Trondheim. Het pad is 643 kilometer lang.

In december 2021 startte Alleke als predikant bij de Remonstrantse Gemeente Lochem-Zutphen. Er ontstonden plannen om met het thema ‘pelgrimage’ aan de slag te gaan: leven is pelgrimeren. Hoe kun je als predikant én mens vormgeven aan dat pelgrimeren? Alleke dacht terug aan het Olavspad maar ook aan bijzondere woorden van Abraham Joshua Heschel: ‘Geloven is niet: je vastklampen aan een altaar, maar een eindeloze pelgrimstocht van het hart’. En langzaam maar zeker wist zij: ik moet zelf een keer écht pelgrimeren.

En toen startte de pelgrimage pas echt
Met het besluit om het Olavspad als een pelgrim te gaan lopen, startte de pelgrimage. Met eindeloos oefenwandelingen maken om in conditie te komen. Maar ook met nadenken over wat breng ik als predikant straks mee terug? Wat hoop ik zelf als mens te gaan ervaren? Gedachten en wandelingen werden soms geheel onverwacht onderbroken door de waan van alle dag voordat het zover was. Maar toen Alleke haar eerste voetstappen op het Olavspad plaatste, werd zij geconfronteerd met het leven. Plotselinge hartproblematiek van haar partner Margreet leidde de weg ineens naar het ziekenhuis. Teleurstelling, verdriet en de zorg om de gezondheid schudden hen flink door elkaar. Ze hadden er zó naar uitgekeken en zich zo goed voorbereid en de onvermijdelijke vraag kwam: Moeten we terug naar Nederland of mogen we met medicatie wel verder en hoe dan?

Flarden van woorden van Dag Hammarskjöld schieten door het hoofd van Alleke.
‘De keuze is dus niet de weg, want die koos jou…, de keuze is de wijze hoe die weg te gaan…..met onwil om de kuilen en de stenen maar ook….met de wil om aan het einde van die weg milder te zijn, en wijzer, dan aan het begin. De weg koos jou, kies jij ook hem? Alleke koos de weg te gaan omdat het wel kon, maar ‘verantwoord’ anders. Het Olavspad voor grote delen afleggen met een auto was wel het laatste wat zij zich had bedacht. Maar het bleek de kunst om hier mee om te gaan en te ervaren dat er zoveel onverwachte mooie andere ervaringen op je pad komen. Prachtige natuur, bijzondere gesprekken, mensen die je helpen en ervaren dat je het niet alleen hoeft te doen.

“Durf jij?!”
Alleke nam tijdens haar pelgrimage een soort gebedskrans mee waar woorden bij hoorden om onderweg over na te denken, zoals ‘stilte’, ‘geheim’, ‘doop’, ‘God’. Maar al pelgrimerend bleken er hele andere woorden die aandacht vroegen: de immense schoonheid van de natuur en de desastreuze invloed van de mens op diens omgeving, het belang van gezondheid, de kracht en kwetsbaarheid van een mens, over het omgaan met verwachtingen en teleurstellingen, en de verbondenheid met onze medepelgrims”.

Ten diepste gaat een pelgrimstocht over angst, vertrouwen en in verbinding zijn met jezelf en alles om je heen. Dát mogen ervaren is de eindeloze pelgrimstocht van het hart. Dát is het onzichtbare aanraken. En dat raakt iedereen, ook een dominee. De kracht zit in jezelf maar welke bronnen boor jij aan om bij die kracht te komen?

Op 16 november om 19:30 uur geeft ds. Alleke Wieringa een lezing in de Remonstrantse Kerk, Emmastraat 10, Lochem. Na afloop is er gelegenheid om verder te praten over het leven.